Τον ξέρουμε τον Καρβουνιάρη? Χειμερινός επισκέπτης στην χώρα μας.

Ο Καρβουνιάρης (Phoenicurus ochruros) είναι στρουθιόμορφο πτηνό της οικογενείας των Μυιοθηριδών. Όπως και ο -συγγενικός με αυτόν- κοκκινούρης, ο καρβουνιάρης, είναι πτηνό που παρουσιάζει έντονο φυλετικό διμορφισμό στο πτέρωμα. Το αρσενικό ξεχωρίζει εύκολα, ενώ τα θηλυκά και τα μικρά πουλιά είναι πιο «θαμπά» και μοιάζουν αρκετά με μικρά αηδόνια, σε κάποιον μη έμπειρο παρατηρητή.

Το αρσενικό έχει γκριζόμαυρο κεφάλι, ράχη και στήθος (διαφορά από τον κοκκινούρη) που, σε συνδυασμό με τη λαμπερή πορτοκαλοκόκκινη ουρά. Έχει μαύρο μέτωπο αλλά, μερικές φορές, με ένα λευκό σημάδι στο πάνω μέρος του, μαύρο πηγούνι και λάρυγγα, ενώ το κάτω μέρος είναι ανοικτοτεφρόχρωμο.

Συνηθίζει να κινεί την ουρά του πάνω-κάτω (jerking), ένα χαρακτηριστικό που, πολλές φορές χρησιμοποιείται ως διαγνωστικό στοιχείο αναγνώρισης, ιδιαίτερα στα θηλυκά και νεαρά άτομα.

Η διατροφή του καρβουνιάρη αποτελείται κυρίως από μικρά ζωήφια, αλλά και φυτική ύλη, ιδιαίτερα από berries. Το φάσμα των θηραμάτων ποικίλλει και, περιλαμβάνει περισσότερα από 50 διαφορετικά έντομα, αραχνών καθώς και διάφορα άλλα είδη, ιδιαίτερα ζωήφια εδάφους και σαλιγκάρια. Οπότε καταλαβαίνουμε η εκτροφή του είναι φοβερά απαιτητική.

Η περίοδος αναπαραγωγής των καρβουνιάρηδων ξεκινάει συνήθως τον Απρίλιο, από τις αρχές μέχρι τα τέλη του. Προτιμώνται θέσεις που μπορούν να προσφέρουν τρύπες σε βράχους ή κάτι ανάλογο όπως, γκρεμοί, τρύπες βράχων, παλαιοί τοίχοι κοντά σε κήπους, οπωρώνες, αγροί και αμπελώνες. Επίσης χρησιμοποιούνται ερείπια, το εσωτερικό εγκαταλελειμμένων κτηρίων και κουφάλες δένδρων. Όχι ότι δεν βολεύονται και σε καμία μπότα ή παπούτσι παρατημένο!!

Στον ελλαδικό χώρο ο Καρβουνιάρης απαντά και με τις ονομασίες Γιαννάκος, Γιαννάκης, Γιαννάκι (Κρήτη), Καλατζής (Παρνασσός), Τσουκαλάκος, Κοκκινόκωλος, Χειμώνι και Μαυροφοινίκουρος.

Ο καρβουνιάρης είναι μερικώς μεταναστευτικό είδος. Η φθινοπωρινή αποδημία ξεκινάει από τα τέλη Σεπτεμβρίου, με κορύφωση στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου ενώ, σπάνια, μπορεί να επεκταθεί μέχρι το Νοέμβριο. Η επιστροφή αρχίζει από τον Ιανουάριο, με τα πρώτα πουλιά να ζευγαρώνουν στα τέλη Φεβρουαρίου.

Όταν μεγάλες αποστάσεις πρέπει να καλυφθούν, μετακινούνται κατά τη διάρκεια της νύχτας -όπως και άλλα εντομοφάγα μεταναστευτικά πουλιά – και ξεκουράζονται κατά τη διάρκεια της ημέρας, ιδιαίτερα σε περιοχές πλούσιες σε έντομα.

Στην Ελλάδα, ο καρβουνιάρης είναι μόνιμο αναπαραγόμενο είδος, όσο και ως χειμερινός και μεταναστευτικός επισκέπτης σε όλη την χώρα. Ο καρβουνιάρης είναι είδος που μπορεί να παρατηρηθεί από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τις ορεινές περιοχές, ακόμη και στο επίπεδο της αλπικής ζώνης. Τον βρίσκεις τόσο σε ξηρά, όσο και υγρές βραχώδεις περιοχές αλλά είναι και ιδιαίτερα φιλικός με τους ανθρώπους.

Μετά την περίοδο αναπαραγωγής και, κατά τη διάρκεια της μετανάστευσης, τον βρίσκεις να αναπαύεται σε μεγάλες ανοικτές εκτάσεις, όπως καλλιεργημένα ή χέρσα χωράφια, ενώ ιδιαίτερα δημοφιλείς είναι οι παραποτάμιες όχθες, ιδιαίτερα σε άσχημες καιρικές συνθήκες!!